کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی نوشته مهندس حامد خانجانی مهندس فاطمه آزاد از نوآور

کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی فصل اول / سازمان‌‌‌‌‌ها و عوامل مسئول در ساخت‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌ساز 1-1 مقدمه 1-2 مسئولیت و انواع آن 1-2-1 معنای مسئولیت 1-2-2 انواع مسئولیت‌‌‌‌‌ها 1-3 سازمان‌‌‌‌‌ها و عوامل مسئول در ساخت‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌ساز شهری 1-3-1 وزارتخانه‌‌‌‌‌ها و سازمان‌‌‌‌‌های مسئول 1-3-2 اشخاص حقیقی و حقوقی مسئول فصل دوم / حوادث و انواع خسارت 2-1 مقدمه‌ 2-2 آمار حوادث ناشی از کار 2-3 تعریف حادثه ناشی از کار 2-4 دومینوی حوادث 2-5 خسارت‌‌‌‌‌های ناشی از حادثه 2-6 بررسی حوادث فصل سوم / فرهنگ HSE 3-1 مقدمه 3-2 فرهنگ HSE و ویژگی‌‌‌‌‌های آن 3-3 تحقق فرهنگ HSE در پروژه 3-4 وضعیت HSE در ساختمان‌‌‌‌‌های شهری فصل چهارم / مسئولیت‌‌‌‌‌ تامین ایمنی، بهداشت کار  و حفاظت از محیط زیست ساختمان 4-1 مقدمه 4-2 مسئولیت و وظایف عوامل اجرایی 4-2-1 کارفرما 4-2-2 سازنده (مجری) 4-2-3 ناظر 4-2-4 مسئول ایمنی، بهداشت کار و حفاظت محیط زیست 4-2-5 کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار 4-2-6 مشاور حفاظت فنی و خدمات ایمنی 4-2-7 کارگر 4-2-8 شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان فصل پنجم / مدیریت و ارزیابی ریسک 5-1 مقدمه 5-2 مفاهیم و اصطلاحات 5-3 تعریف ریسک 5-4 مدیریت ریسک 5-4-1 شناسایی ریسک یا خطر 5-4-2 ارزیابی ریسک 5-4-2-1 معرفی مدل‌های مختلف ارزیابی ریسک‌‌‌‌‌ها و خطرات 5-4-2-2 روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن (FMEA) 5-4-3 کنترل مخاطرات و ریسک 5-4-3-1 سلسله مراتب اقدامات کنترلی 5-4-3-2  واکنش در شرایط اضطراری (Emergency Response Plan) 5-4-4 تامین مالی ریسک 5-4-5 اداره کردن فرآیند مدیریت ریسک فصل ششم / ساماندهی محیط و فعالیت‌‌‌‌‌های کاری 6-1 مقدمه 6-2 اصول 5S 6-2-1 جداسازی و تفکیک 6-2-2 نظم و ترتیب 6-2-3 پاکسازی و تمیزی 6-2-4 استانداردسازی و تداوم 6-2-5 انضباط و تعلیم 6-3 اهداف و مزایای پیاده‌‌‌‌‌سازی 5S 6-4 کلیدهای موفقیت در اجرای 5S 6-5 ساماندهی فعالیت‌‌‌‌‌های کاری فصل هفتم / ایمنی محیط کار- سازه‌‌‌‌‌های حفاظتی 7-1 مقدمه 7-2 تعاریف و اصطلاحات 7-3 ایمنی عابران و مجاوران کارگاه ساختمانی 7-4 محل ورود کارگران به ساختمان و محوطه کارگاه 7-5 جلوگیری از سقوط افراد فصل هشتم / جلوگیری از حریق، سوختگی و برق‌‌‌‌‌گرفتگی 8-1 مقدمه 8-2 الزامات ایمنی برای جلوگیری از حریق 8-3 الزامات ایمنی استفاده و نگهداری از مایعات و مواد قابل اشتعال 8-4 الزامات ایمنی در هنگام استفاده از وسایل گرم‌‌‌‌‌کننده موقت 8-5 الزامات ایمنی پخت قیر و آسفالت 8-6 الزامات ایمنی برشکاری و جوشکاری با گاز و برق 8-7 الزامات ایمنی مراقبت و نگهداری از سیلندرهای گاز تحت فشار 8-8 الزامات ایمنی خطوط انتقال نیرو و تاسیسات برق 8-9 الزامات ایمنی وسایل و تجهیزات اطفای حریق فصل نهم / وسایل و تجهیزات حفاظت فردی 9-1 مقدمه 9-2 ویژگی‌‌‌‌‌های عمومی وسایل و تجهیزات حفاظت فردی 9-3 الزامات وسایل و تجهیزات حفاظت فردی 9-4 تکالیف کارفرما در کاربرد وسایل و تجهیزات حفاظت فردی 9-5 وظایف کارگر در کاربرد وسایل و تجهیزات حفاظت فردی 9-6 مشخصات و الزامات استفاده از وسایل و تجهیزات حفاظت فردی 9-6-1 مشخصات و الزامات استفاده از کلاه ایمنی 9-6-2 مشخصات و الزامات استفاده از ماسک 9-6-3 مشخصات و الزامات استفاده از کفش ایمنی و گتر حفاظتی 9-6-4 مشخصات و الزامات وسایل و تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع 9-6-5 مشخصات و الزامات استفاده از عینک ایمنی و سپر محافظ صورت 9-6-6 مشخصات و الزامات استفاده از دستکش حفاظتی 9-6-7 مشخصات و الزامات استفاده از گوشی حفاظتی 9-6-8 مشخصات و الزامات استفاده از لباس کار فصل دهم / وسایل دسترسی موقت 10-1 مقدمه 10-2 خرک 10-3 داربست 10-4 نردبان 10-5 راه‌پله موقت 10-6 راه شیب‌‌‌‌‌دار و گذرگاه 10-7 کلایمر (بالابر نما) فصل یازدهم / وسایل، تجهیزات و ماشین‌‌‌‌‌آلات ساختمانی 11-1 مقدمه 11-2 موارد عمومی ایمنی ماشین‌‌‌‌‌آلات 11-3 دستگاه‌‌‌‌‌ها و وسایل موتوری بالابر 11-4 وسایل موتوری نقل و انتقال، خاکبرداری و جابجایی مصالح ساختمانی 11-5 جرثقیل برجی (تاورکرین) 11-5-1 اجزا و قطعات تاورکرین 11-5-2 نحوه نصب تاورکرین 11-5-3 نکات ایمنی در نصب تاورکرین 11-5-4 نکات ایمنی بعد از نصب و قبل از بهره‌برداری 11-5-5 نکات ایمنی کار با تاورکرین فصل دوازدهم / ایمنی در تخریب، عملیات خاکی، حمل و نقل مصالح 12-1 مقدمه 12-2 تخریب 12-2-1 الزامات عمومی 12-2-2 تخریب کف و سقف 12-2-3 تخریب دیوارها 12-2-4 تخریب سازه‌‌‌‌‌های بتنی 12-2-5 تخریب سازه‌‌‌‌‌های فولادی 12-2-6 تخریب دودکش‌‌‌‌‌های بلند صنعتی و سازه‌‌‌‌‌های مشابه 12-3 عملیات خاکی 12-3-1 الزامات عمومی 12-3-2 گودبرداری (حفر طبقات زیرزمین و پی‌‌‌‌‌کنی ساختمان‌‌‌‌‌ها) 12-3-3 حفاری چاه‌‌‌‌‌ها و مجاری آب و فاضلاب 12-4 حمل و نقل، جابجایی و انبارکردن مصالح فصل سیزدهم کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی/ ایمنی در ساخت، برپایی و نصب اسکلت ساختمان 13-1 مقدمه 13-2 اجرای سازه‌‌‌‌‌های فولادی 13-3 اجرای سازه‌‌‌‌‌های بتنی 13-4 نصب قطعات پیش‌‌‌‌‌ساخته بتنی فصل چهاردهم کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی / بهداشت کار 14-1 مقدمه 14-2 الزامات بهداشت فردی 14-3 نظافت عمومی 14-4 تسهیلات بهسازی در اتاق‌‌‌‌‌ استراحت کارکنان 14-5 اصول سرویس بهداشتی در کارگاه 14-6 اصول بهداشتی حمام در کارگاه 14-7 اصول بهداشتی آشپزخانه در کارگاه 14-8 اصول بهداشتی غذاخوری در کارگاه 14-9 اصول بهداشتی آب آشامیدنی در کارگاه 14-10 اصول مبارزه با حشرات در کارگاه فصل پانزدهم کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی/ بیماری‌‌‌‌‌های ناشی از کار 15-1 مقدمه 15-2 عوامل زیان‌‌‌‌‌آور در کارگاه‌‌‌‌‌های ساختمانی 15-3 بیماری‌‌‌‌‌های ناشی از کار 15-3-1 بیماری‌‌‌‌‌های دستگاه تنفسی ناشی از کار 15-3-1-1پنوموکونیوزها 15-3-1-2 آسم شغلی 15-3-2 بیماری‌‌‌‌‌های دستگاه عضلانی-اسکلتی ناشی از کار 15-3-2-1 کمردرد 15-3-2-2 اختلالات تجمعی ناشی از ترومای اندام فوقانی (CTD) 15-3-3 بیماری‌‌‌‌‌های دستگاه شنوایی ناشی از کار 15-3-4 بیماری‌‌‌‌‌های پوستی ناشی از کار 15-3-4-1 سوختگی ناشی از سیمان 15-3-4-2 التهاب پوستی ناشی از فایبرگلاس (پشم شیشه) 15-3-5 بیماری‌‌‌‌‌های چشمی ناشی از کار فصل شانزدهم کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی / کمک‌‌‌‌‌های اولیه 16-1 مقدمه 16-2 الزامات قانونی و تعاریف 16-3 راهنمای عمومی برای انجام کمک‌‌‌‌‌های اولیه 16-4 جعبه کمک‌‌‌‌‌های اولیه 16-5 کمک‌‌‌‌‌های اولیه در سوختگی 16-6 کمک‌‌‌‌‌های اولیه در برق‌‌گرفتگی 16-7 کمک‌‌‌‌‌های اولیه در مسمومیت 16-8 کمک‌‌‌‌‌های اولیه در شکستگی 16-9 کمک‌‌‌‌‌های اولیه در زخم‌‌‌‌‌ها و خونریزی 16-10 کمک‌‌‌‌‌های اولیه در گرمازدگی فصل هفدهم کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی/ محیط زیست در کارگاه‌‌‌‌‌های ساختمانی 17-1 مقدمه 17-2 انواع محیط زیست 17-3 انواع آسیب‌‌‌‌‌ها به محیط زیست و راه‌‌‌‌‌های پیشگیری 17-3-1 مصرف بی‌‌‌‌‌رویه آب 17-3-2 مصرف بی‌‌‌‌‌رویه انرژی 17-3-3 انواع آلودگی‌‌‌‌‌های محیط زیست 17-3-3-1 آلودگی خاک 17-3-3-2آلودگی هوا 17-3-3-3 آلودگی آب 17-3-3-4 آلودگی صوتی 17-3-4 آسیب به درختان و گیاهان 17-3-4-1 عوامل موجب آسیب به درختان و گیاهان 17-3-4-2 مسئولیت سازندگان برای حفاظت از درختان و گیاهان کارگاه ساختمانی فصل هجدهم کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی/ قوانین و مقررات ایمنی، بهداشت و محیط زیست 18-1 مقدمه 18-2 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران 18-3 قانون مدنی 18-4 قانون مسئولیت مدنی 18-5 قانون مجازات اسلامی 18-6 قانون کار 18-7 قانون تامین اجتماعی 18-8 قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی 18-9 قانون شهرداری 18-10 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان 18-11 قانون تعاریف محدوده و حریم شهر و روستا 18-12 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست 18-13 قانون مدیریت پسماندها 18-14 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا فصل نوزدهم کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی/ چک لیست‌‌‌‌‌های HSE 19-1 مقدمه 19-2 چک‌‌‌‌‌لیست آموزش ایمنی محیط کار 19-3چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی و بهداشت عمومی 19-4 چک‌‌‌‌‌لیست وسایل حفاظت فردی 19-5 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی برق 19-7 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی استفاده و نگهداری از مایعات و مواد قابل اشتعال 19-8 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی در پخت قیر و آسفالت 19-9 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی در جوشکاری و برشکاری 19-10 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی در استفاده و نگهداری از سیلندرهای گاز 19-11 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی در انبار مصالح 19-12 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی در حفر چاه دستی 19-13 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی وسایل و سازه‌‌‌‌‌های حفاظتی 19-14 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی نردبان 19-15 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی داربست 19-16 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی راه‌پله و راه شیبدار موقت 19-17 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی تجهیزات و ماشین‌‌‌‌‌آلات جابجایی مصالح و خاکبرداری 19-18 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی جرثقیل 19-19 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی بالابرها 19-20 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی بالابر نفر بر (آلیماک) 19-22 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی تخریب 19-23 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی گودبرداری و حفاری 19-24 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی در اجرای اسکلت فولادی 19-25 چک‌‌‌‌‌لیست ایمنی در اجرای اسکلت بتن‌آرمه 19-26 چک‌‌‌‌‌لیست الزامات زیست محیطی فصل بیستم / درس‌‌‌‌‌آموزی از حوادث 20-1 مقدمه 20-2 سقوط از ارتفاع مهم‌‌‌‌‌ترین علل حوادث شغلی منجر به فوت 20-2-1 تشریح حادثه 20-2-2 تجزیه و تحلیل حادثه 20-2-3 راهکارهای فنی پیشنهادی جهت پیشگیری از تکرار حادثه 20-2-4 درس حادثه 20-3 تماس با میکسر برق‌‌‌‌‌دار موجب مرگ کارگر شد 20-3-1 تشریح حادثه 20-3-2 تجزیه و تحلیل حادثه 20-3-3 راهکارهای فنی پیشنهادی جهت پیشگیری از تکرار حادثه 20-3-4 درس حادثه 20-4 مرگ ناشی از مسمومیت با منوکسید کربن 20-4-1 تشریح حادثه 20-4-2 تجزیه وتحلیل حادثه 20-4-3 راهکارهای فنی پیشنهادی جهت پیشگیری از تکرار حادثه 20-4-4 درس حادثه 20-5 شکستن زنجیر جرثقیل منجر به مصدومیت متصدی بار شد 20-5-1 تشریح حادثه 20-5-2 تجزیه و تحلیل حادثه 20-5-3 راهکاری فنی پیشنهادی جهت پیشگیری از تکرار حادثه 20-5-4 درس حادثه واژه‌نامه انگلیسی به فارسی کلیدواژه کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی فهرست جداول کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی جدول 2-1 تعداد حوادث ناشی از کار منجر به فوت  2-2 آمار حوادث ناشی از کار به تفکیک علت فوت  4-1 مقطع تحصیلی، نحوه حضور و استقرار مسئولان ایمنی بر حسب تعداد کارگران در کارگاه  5-1 ارزیابی ریسک FMEA                               5-2 احتمال ضریب نرخ وخامت (شدت اثر)  5-3 احتمال ضریب نرخ وقوع حادثه (احتمال شکست)  5-4 احتمال ضریب نرخ کشف خطر (احتمال ردیابی)  5-5 سطح ریسک و اقدامات اصلاحی لازم برای سطح ریسک  5-6 نمونه ارزیابی ریسک یک فعالیت ساختمانی  8-1 انواع خاموش‌‌‌‌‌کننده‌‌‌‌‌ها و موارد کاربرد آنها  10-1 مشخصات داربست مستقل با دو ردیف پایه مرتبط به تصویر 10-3  10-2 جایگاه کار بر روی داربست  10-3 حداقل فاصله برای کار در مجاورت خطوط انتقال نیرو  10-4 حداقل عرض و حداکثر درصد شیب انواع راه‌‌‌‌‌های شیب‌‌‌‌‌دار در کارگاه ساختمانی  10-5 ضرایب ایمنی بارگذاری وسایل دسترسی موقت  12-1 حداکثر فاصله عمودی بین پاگردهای متوالی راههای ارتباطی مختلف  14-1 وسایل خواب مورد نیاز برای کارکنان  14-2 تعداد دستشویی مورد نیاز کارگاه بر اساس تعداد کارکنان  14-3 تعداد توالت مورد نیاز کارگاه بر اساس تعداد کارکنان  15-1 عوامل زیان‌‌‌‌‌آور فیزیکی  15-2 عوامل زیان‌‌‌‌‌آور شیمیایی  15-3 عوامل زیان‌‌‌‌‌آور ایمنی و عوامل مکانیکی  15-4 عوامل زیان‌‌‌‌‌آور ارگونومیکی جدول 15-5 عوامل زیان‌‌‌‌‌آور بیولوژیکی  15-6 عوامل زیان‌‌‌‌‌آور روحی روانی  15-7 میزان تماس مجاز تحمل سر و صدا  15-8 مشاغل صنعت ساختمان و مواد زیان‌‌‌‌‌آور شغلی  15-9 روشهای ایمن و اقدامات کنترلی مشاغل صنعت ساختمان برابر بیماریهای پوستی  16-1 علائم خونریزی (داخلی و یا خارجی)  18-1 فهرست آیین‌‌‌‌‌نامه‌‌‌‌‌های حفاظت فنی مرتبط با قانون کار فهرست تصاویر کتاب HSE در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی شکل 1-1 انواع مسئولیتها شکل 1-2 سازمانها و عوامل مسئول در ساخت‌وساز نمودار 2-1 تعداد حوادث ناشی از کار منجر به فوت نمودار 2-2 تعداد حوادث ناشی از کار به تفکیک علت فوت تصویر 2-1 هرم حوادث هاینریش 2-2 علل زنجیره‌‌‌‌‌ای حوادث  4-1 شبکه عوامل اجرایی و روابط در کارگاه ساختمانی  5-1 نمودار ریسک  5-2 فرآیند ارزیابی ریسک  5-3 مراحل ارزیابی ریسک شکل 6-1- اصول 5S تصویر 6-1 کارگاه بهم ریخته و مستعد حوادث  6-2 ایمنی و مشارکت عوامل کارگاه در تحقق آن  7-1 حصار حفاظتی غیر استاندارد  7-2 حصار حفاظتی استاندارد  7-3 رعایت نصب تابلوها و علائم هشداردهنده  7-4 نحوه نگهداری مخاطره‌‌‌‌‌آمیز مصالح در معبر عمومی  7-5 رعایت الزامات ترافیکی در مواقع توقف ماشین‌‌‌‌‌آلات مجاور کارگاه  7-6 راهرو سرپوشیده استاندارد  7-7 نصب سرپوش حفاظتی در دیواره اطراف ساختمان  7-8 نصب لفاف مقابل دهانه‌‌‌‌‌های باز ساختمان  7-9 تور ایمنی نخاله‌‌‌‌‌گیر استاندارد  7-10 از انواع عناصر نگهدارنده سنگ پلاک نمای ساختمان  7-11 نرده و پاخور حفاظتی موقت اطراف پرتگاه  7-12 نرده حفاظتی استاندارد راه پله  7-13 اقدام غیراصولی نصب نوار خطر به جای نرده حفاظتی استاندارد  7-14 تور ایمنی نفرگیر استاندارد  7-15 نصب نرده حفاظتی و پوشش دهانه‌های باز  7-16 پوشش استاندارد دهانه‌‌‌‌‌های باز  8-1 عدم نصب قاب محافظ دستگاه برشی سنگ فرز  8-2 استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مناسب در عملیات جوشکاری  8-3 نگهداری ایمن کپسول گاز ر8-4 نگهداری ایمن سیلندرهای گاز