کتاب مبانی نظری و عملی قولنامه نوشته مرتضی اشراقی از میزان

•کتاب حاضر در 7 فصل تنظیم شده است:
-کلیات و تعاریف
-مفهوم و ماهیت حقوقی قولنامه
-شرایط اساسی صحت قولنامه و اعتبار آن
-شروط ضمن قولنامه و بحث وجه التزام
-تفسیر و آثار قولنامه
-اجرای مفاد قولنامه و تخلف از آن
-انحلال قولنامه
•گزیده ای از مقدمه کتاب حاضر به قلم نویسنده محترم:
•قولنامه هم به معنی عهدنامه و شرط نامه و سندی است که دو طرف به منظور انجام معامله ای با هم تنظیم مینمایند. از نظر اصطلاح حقوقی قولنامه به قراردادی اطلاق می گردد که در ضمن آن، دو طرف در مقایل یکدیگر متعهد به انجام معامله ای با شرایط معین می گردند.
•قولنامه هم به معنی عهدنامه و شرط نامه و سندی است که دو طرف به منظور انجام معامله ای با هم تنظیم مینمایند. از نظر اصطلاح حقوقی قولنامه به قراردادی اطلاق می گردد که در ضمن آن، دو طرف در مقایل یکدیگر متعهد به انجام معامله ای با شرایط معین می گردند.
•قولنامه یا وعده قرارداد که بر اساس توافق دو اراده حاضل میشود و تعهداتی برای طرفین می آفریند، یک قرارداد تلقی میشود و برای متعاملین لازم الاجرا است.
•در عین حال نظر برخی از فقها و عده ای از حقوق دانان بر این است که قولنامه یک شرط ابتدایی است و چنانچه ضمن عقد لازمی نباشد لازم الوفا نیست؛ اکثر حقوق دانان و عدهای از فقها قولنامه را در صورتی که متضمن تعهد باشد یک قرارداد دانسته و لازم الوفا میدانند.
•امروزه میتوان گفت قسمت عمده ای از دعاوی مطروحه در محاکم دادگستری ناشی از قولنامه ها می باشد؛ دعاوی الزام به انتقال، ادعای بطلان یا فسخ یا انفساخ قولنامه و مطالبه وجه التزام مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد، از آن جمله است.
•تشریفاتی شدن بعضی از معاملات مخصوصا در مورد اموال غیر منقول و سرقفلی ها و ضرورت اطمینان و جلوگیری از تزلزل روابط اقتصادی افراد یکی از عوامل مهم ایجاد این قرارداد است.
•قبل از اجباری شدن ثبت اسناد و املاک و معاملات غیر منقول به لحاظ تسهیل در قراردادها نیازی به تنظیم قولنامه نبوده و متعاملین پس از مذاکره و توافق به صورت نقدی و یا با تنظیم سند عادی با یکدیگر داد و ستد داشتند.
•میتوان گفت اکثر معاملات غیر منقول ابتدا به وسیله قولنامه پایه ریزی میشود و متعاقب آن نقل و انتقال رسمی صورت می گیرد.
•با مطالعه اجمالی و بررسی آرا محاکم و دیوان عالی کشور در گذشته و حال و بررسی نظریه فقها و حقوقدانان در این خصوص میتوان ماهیت و مفهوم قولنامه را در دو بحث خلاصه نمود: عده ای را عقیده بر آن است که قولنامه وعده انجام معامله میباشد و لازم الوفا نیست و آن را از مصادیق شرط ابتدایی میدانند و دسته دیگر با توجه به ماهیت تعهدات متقابل با شرایط معین که طرفین در قبال یکدیگر ایجاد میکنند قولنامه را در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد یک قرارداد تلقی و لازم الوفا میدانند و علل وجود این اختلاف نظر در بخش مربوط به ماهیت حقوقی و اعتبار قولنامه خواهد آمد.