توضیحات
اعتماد مردم از گرانبهاترین سرمایههای حکومتها است لذا حاکمان در تلاشاند با سیاستگذاریهای گوناگون، اعتماد مردم را جلب کنند.
این مهم در حکومتهای پوپولیستی بهصورت کسب اعتماد تبدیل به ابزار و شعار برای توجیه سیاستهای غیر کارشناسی میشود، تا جایی که چنین حاکمانی برای رسیدن به اهدافشان از هر نوع وسیلهای استفاده میکنند.
پوپولیستها ستایشگر مردم هستند به ویژه تاجایی که ارزشهای آنان باارزشهای موردقبول نخبگان تفاوت فاحشی داشته باشد.
لذا ویژگی بارز و عادی پوپولیسم طرفداری از مردم است و نخبه ستیزی پوپولیسم نیز از همینجا ناشی میشود.
هرچند منشأ نخستین طرح افکار پوپولیستی در مطالعات علوم سیاسی و با تشکیل احزاب و گروههایی بود که خواهان ترویج آرمانهای مردم بودند اما به مرور چنین سیاستهایی علاوه بر سیاست به حوزه اقتصاد و فرهنگ نیز نفوذ پیدا کرد.
لذا «جان استواری» مواردی چون نفوذ فرهنگعامه در تلویزیون، داستانهای عامهپسند، روزنامهها و مجلات عامهپسند و مصرف کالا در زندگی روزمره را مورد بحث قرار داده است.
فرآیند نفوذ افکار پوپولیستی رشد فزایندهای دارد، آنقدر که طی چند دهه اخیر جرم شناسان سخن از سیاستهای کیفری پوپولیستی به میان آوردهاند و «جان پرت» بیان میکند که تودهگرایی کیفری چیزی بیش از عقیده مردم نیست و عقاید مردم راجع به جرم و مجازات از سوی رسانههای گروهی پخش میشود.
درمجموع هم چون پوپولیسم، تودهگرایی کیفری نیز از طریق ایجاد اختلافنظر و نه اتفاق و همبستگی ظهور مییابد. به این صورت که مردم نهادهای عدالت کیفری را در برخورد با مجرمین ناتوان محسوب میکنند.
به همین جهت با شکلگیری شکاف بین مردم و نهادهای عدالت کیفری برای کاهش این بیاعتمادی اغلب به سمت پاسخهای سختگیرانه متمرکز میشوند تا بهتر بتوانند خواست مردم را برآورده سازند.
با توجه به اینکه کیفر، شدیدترین ضمانت اجرایی است که از سوی جامعه به فرد منحرف تحمیل میشود باید بهعنوان آخرین حربه و راهکار مورد استفاده قرار گیرد و نحوه به کاربستنش باید قاعدهمند باشد.
زیرا کیفر در مستقیمترین حالت ممکن بر تمامیت جسمانی مرتکب تأثیر میگذارد.
در همین راستا اصول شخصی بودن یا فردی کردن مجازاتها و اصل تناسب بین جرایم و مجازاتها مطرح شده است.
و نظامهای عدالت کیفری با عدول از کیفرهای بدنی بهسوی کیفرهای سالب آزادی گام برداشتهاند تا با رویکردهای اصلاح و درمان در جهت باز اجتماعی شدن مرتکب گام بردارند.
به جهت اهمیت و کاربردی بودن موضوع، در کتاب حاضر سعی بر این است که ویژگیهای کیفرهای تودهگرا در دو سطح تقنین و فرآیند کیفری، بازتاب چنین رویکردی در نظام کیفری ایران مورد تحلیل واقع شود.
کتاب حاضر در دو فصل و 5 گفتار تنظیم شده است:
فصل اول: مفهوم و ویژگیهای کیفرهای تودهگرا
-مفهوم شناسی پوپولیسم
-قرابت کیفرهای تودهگرا با رویکردهای مشابه
-ویژگیهای کیفرهای تودهگرا
فصل دوم: بازتاب کیفرهای تودهگرا در نظام کیفری ایران
-فرآیند قانونگذاری
-فرآیند رسیدگی کیفری