در جلد نخست کتاب حاضر، سعی بر آن بود تا چهارچوبی نظری برای تربیت اسلامی فراهم شود. ضرورت این امر، خود، از نابسامانی و تشتی نشأت می یافت که در آثار مربوط به حوزه تعلیم و تربیت اسلامی ملاحظه می شود . آنچه در اثر مذکور مطرح شده است ، مبنایی ، هر چند موقت ، برای تربیت اسلامی فراهم می آورد.
در این جلد ، نظر بر آن است که تربیت اسلامی، در زمینه ای عملی و کاربردی ، یعنی در رویارویی با مسائل تعلیم و تربیت معاصر ، مورد توجه قرار گیرد. مقصود از مفهوم« عملی وکاربردی » به ضرورت ، معنای تحت اللفظی آن نیست؛ بلکه در عرصه ای وسیع تر ، مراد آن است که تربیت اسلامی، در برابر چالش های نظری و عملی است.