توضیحات
شرق زادگاه وقایع مهمی بود که هیچکس پیش‌بینی آمدن آنها را نمی‌کرد. چه کسی می‌توانست پیش‌بینی کند که به وجود آمدن مسیحیت به عنوان دینی غالب در منطقۀ مدیترانه به وقوع بپیوندد، و بعد از آن در دنیای غرب. مورخ‌های رمی در آن زمان هیچ چیز در مورد دین جدید ننوشته بودند. مورخان مسیحی در رابطه با عدم وجود نوشته‌ای در این رابطه همیشه سردرگم بودند. ظاهراً تعداد کمی از مورخان بزرگ آن زمان در مورد یهودی مرتد که برای بازماندگانش ردّی به جای گذاشته چیزی نوشته‌اند. ما تنها ارجاع‌های گاه‌گاهی به عیسای ناصره _ در جنگ‌های یهودی ژزفوس _ داریم که به نظر می‌رسد به وسیلۀ یک سرگذشت‌نگار باایمان نوشته شده است. در مورد دین رقابت‌جویی که هفت قرن بعد ظاهر شد، چه کسی پیش‌بینی کرده بود؟ چه کسی پیش‌بینی می‌کرد که مردانی اسب‌سوار امپراتوری و قوانین اسلامی را از شبه قارۀ هند به اسپانیا تنها ظرف چند سال گسترش دهند. گسترش اسلام بود که حتی بیش از ظهور مسیحیت غیرقابل‌پیش‌بینی می‌نمود. بسیاری از مورخان با دیدن این مسائل و سرعت این تغییر یکه می‌خورند. مثلاً جرج دوبی شگفتی خود را در مورد اینکه چقدر سریع نزدیک ده قرن یونانی‌گرایی شرقی‌ها تنها با یک حملۀ شمشیر محو شد، ابراز می‌دارد. دومین مورخ نامدار فرانسوی پاول وین در مورد گسترش ادیان مانند پرفروش‌ترین کتاب‌ها صحبت می‌کند. این مقایسه‌ای است که پیش‌بینی‌ناپذیری را نشان می‌دهد. این نوع انفصال در ترتیب زمانی وقایع کار مورخ‌ها را خیلی مشکل می‌سازد. بررسی سختکوشانۀ گذشته با جزئیات کامل به شما چیز زیادی در مورد آنچه در تاریخ گذشته است نمی‌آموزد، بلکه تنها به شما تصویری وهم‌انگیز از درک آن ارائه می‌دهد.
