توضیحات
هدف اصلی این کتاب بررسی بسیار اجمالی از مسائل اساسی یا لایه‌های بنیادین یا بن‌لایه‌های شناخت است. به همین منظور بخش اول کتاب با عنوان «شناخت‌شناسی» به این موضوع اختصاص یافته است. در این بخش مطالبی در زمینه تعریف علم؛ ماهیت تجربه؛ تصوری بودن علم و تصدیق ارائه می‌شود. در فصل ماهیت حمل و ضرورت در قضایا، ابتدا نقد نظر کانت در باب قضایای پیشین و پسین، تحلیلی و ترکیبی و سپس قضایای خارج محمول و محمول بالضمیمه بیان می‌شود. در ادامه این بخش مباحثی در باب ام‌القضایا یا اصل هوهویت؛ گزاره‌سازی و چگونگی معرفت‌زدایی آن؛ ماهیت قضایای سالبه؛ قضیه معدوله؛ ساختار و ماهیت قضیه شرطیه؛ جهات در قضایا؛ صدق از دیدگاه ابن سینا ، کانت و نویسنده کتاب حاضر؛ خطا از دیدگاه دکارت و علامه و کانت؛ کلی و کلیسازی با نقد کوتاه نظریه کلی شمردن مُثُل افلاطونی؛ نظریه تقشیر و نظریه ابطال‌پذیری پوپر؛ ادراک عَرَضِ تنها یا عَرَض و جوهر یا فنومن و نومن با هم با در نظر گرفتن دیدگاههای ابن سینا و کانت؛ اتحاد عالِم و معلوم به معنای عام آن؛ دلالت و سرانجام عقل و تعریف آن در منابع اسلامی و غربی مطرح می‌شود. اما بخش دوم هم برای تکمیل بخش نخست و تبیین بیشتر آن با اختصار تمام با عنوان «هستیشناسی» با تمرکز بر بحث علییت، آورده شده است. در این بخش مطالبی در زمینه تعریف علیّت؛ علیت و هستیشناسی؛ قضیه وجودی با طرح بحث در زمینه اصالت وجود و اصالت ماهیت و نظر کانت در قضیه وجودی ارائه شده است. آخرین بحث، بررسی پیرامون نزاع اصالت وجود و اصالت ماهیت است که مؤلف آنرا مولود خلط میان معرفت‌شناسی و هستیشناسی می‌داند و با برشماری و تبیین معانی وجود و معانی ماهیت و اصالت، نشان داده شده که این معانی به هم خلط شده‌اند؛ سرانجام به پیروی از صدر المتألهین علیّت به تشأن بازگشته و جعل هم از فروع آن به شمار آمده است. پاره‌ای از آنچه در این نوشته موجز آمده می‌تواند به برخی از مشکلات فلسفه غرب و فلسفه اسلامی پاسخ دهد. بخش پایانی کتاب شامل منابع است.
مقدمه
بخش اول: شناخت‌شناسی
فصل اول: تعریف علم
فصل دوم: ماهیّت تجربه
فصل سوم: علم تصور است
فصل چهارم: تصدیق
فصل پنجم: ماهیّت حمل و ضرورت در قضایا
فصل ششم: امّ القضایا، یا اصل هوهویت
فصل هفتم: گزاره‌سازی و چگونگی معرفت‌زایی آن
فصل هشتم: ماهیّت قضایای سالبه
فصل نهم: قضیه معدوله
فصل دهم: ساختار و ماهیّت قضیه شرطیه
فصل یازدهم: جهات در قضایا
فصل دوازدهم: صدق
فصل سیزدهم: خطا
فصل چهاردهم: کلی و کلیسازی
فصل پانزدهم: ادراک عَرَضِ تنها یا عَرَض و جوهر یا فنومن و نومن با هم؟
فصل شانزدهم: اتّحاد عالِم و معلوم به معنای عام آن
فصل هفدهم: دلالت
فصل هیجدهم: عقل
بخش دوم: هستیشناسی (بحث علّیّت)
فصل اول: علّیّت
فصل دوم: علّیّت و هستیشناسی
فصل سوم: قضیه وجودی
فصل چهارم: نزاع اصالت وجود و اصالت ماهیّت
فصل پنجم: جعل
خاتمه
پیوست
منابع
